System dozoru elektronicznego pozwala na odbywanie przez osobę skazaną kary pozbawienia wolności w sposób zastępczy – nie w zakładzie karnym, a we własnym miejscu zamieszkania i wśród bliskich sobie osób. Dzięki temu chroni się go przed demoralizującym wpływem środowiska przestępczego, które stanowiłoby jego otoczenie w razie osadzenia w więzieniu. Tym samym dozór elektroniczny sprzyja szybszej i bardziej skutecznej resocjalizacji, choć nie może zostać zastosowany w stosunku do sprawców każdego rodzaju przestępstw.
Dozór elektroniczny, to kontrola zachowania skazanego przy użyciu odpowiednich środków technicznych, takich jak:
centrala monitorowania,
system teleinformatyczny, za pomocą którego podmiot prowadzący centralę monitorowania, podmiot dozorujący, sądy, sądowi kuratorzy zawodowi i inne uprawnione podmioty przetwarzają informacje związane z organizowaniem i kontrolowaniem wykonywania kar w systemie dozoru elektronicznego (system komunikacyjno-monitorujący),
nadajniki,
rejestratory stacjonarne i przenośne.
Polega on na odbywaniu przez skazanego kary z zastosowaniem wskazanych powyżej systemów elektronicznych, które kontrolują i ograniczają jego swobodę poruszania się i możliwość dokonywania zmiany miejsca pobytu. Jest on zobowiązany nieprzerwanie nosić na nodze lub ręce nadajnik radiowy połączony z urządzeniem monitorującym zainstalowanym w miejscu jego zamieszkania. Musi on przebywać w nim w określonych przez sąd dniach tygodnia i godzinach, zaś o każdym naruszeniu zasad dozoru informowany jest sędzia i kurator zawodowy.
Warunki odbywania kary w ramach systemu dozoru elektronicznego regulowane przez przepisy Kodeksu karnego wykonawczego.
Przesłanki zastosowania dozoru elektronicznego dzieli się na:
techniczne oraz
osobowe.
Pierwsze polegają na tym, że kara może być wykonywana w systemie dozoru elektronicznego jedynie wówczas, gdy pozwalają na to warunki techniczne obejmujące w szczególności liczbę oraz zasięg dostępnych nadajników i rejestratorów oraz możliwości organizacyjne ich obsługi.
Z kolei przesłanki osobowe odnoszą się do indywidualnych uwarunkowań osoby skazanego. Zgodnie z nimi, dozór elektroniczny może zostać zastosowany, gdy:
wobec skazanego zapadł wyrok skazujący na karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą jednego roku i sześciu miesięcy, albo wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności w wymiarze niższym niż 3 lata i któremu do odbycia w zakładzie karnym pozostała część tej kary w wymiarze nie większym niż 6 miesięcy,
przestępstwo, na podstawie którego nastąpiło skazanie, nie zostało dokonane w warunkach multirecydywy,
jest to wystarczające do osiągnięcia celów kary,
skazany posiada określone miejsce stałego pobytu,
osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym wyraziły pisemną zgodę na taką formę odbywania kary,
w przypadku skazanego, który jeszcze nie rozpoczął odbywania kary w zakładzie karnym – jeżeli względy bezpieczeństwa i stopień demoralizacji, a także inne szczególne okoliczności nie przemawiają za potrzebą osadzenia skazanego w zakładzie zamkniętym,
w przypadku skazanego, który rozpoczął już odbywanie kary w zakładzie karnym – jeżeli za udzieleniem zezwolenia przemawiają dotychczasowa postawa i zachowanie skazanego.
Dozór elektroniczny może zostać także zastosowany do skazanego, któremu wymierzono dwie lub więcej niepodlegających łączeniu kar pozbawienia wolności, które skazany ma odbyć kolejno:
nieprzekraczających w sumie 1 roku i 6 miesięcy,
których suma jest niższa niż 3 lata i któremu do odbycia w zakładzie karnym pozostała część tej kary w wymiarze nie większym niż 6 miesięcy,
a żadna kara nie została orzeczona za przestępstwo popełnione w warunkach wielokrotnej recydywy
Poza tym dozór elektroniczny może zostać również orzeczony wobec skazanego, w stosunku do którego orzeczono zastępczą karę pozbawienia wolności za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe.
Wniosek o udzielenie skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego może złożyć:
skazany,
jego obrońca,
prokurator,
sądowy kurator zawodowy,
dyrektor zakładu karnego, w którym skazany przebywa.
Składa się go na piśmie do sądu penitencjarnego, w którego okręgu skazany przebywa. Sąd o zezwoleniu na odbycie kary orzeka postanowieniem, które powinno zostać wydane w terminie 30 dni od dnia wpływu wniosku.
Na postanowienie sądu, odmawiające udzielenia zezwolenia na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego, przysługuje zażalenie do sądu odwoławczego.
Dodać trzeba, że ponowny wniosek skazanego lub jego obrońcy w tej samej sprawie może być złożony dopiero po upływie 3 miesięcy od dnia wydania postanowienia o odmowie udzielenia zezwolenia – wniesiony wcześniej pozostawiany jest bez rozpoznania.
System dozoru elektronicznego umożliwia skazanemu odbywanie kary w warunkach wolnościowych, pozwalając mu nawet na opuszczanie wyznaczonego miejsca pobytu.
Sąd penitencjarny określa bowiem przedziały czasu w ciągu doby i w poszczególnych dniach tygodnia, w których ma on prawo się oddalić z niego na okres nieprzekraczający 12 godzin dziennie, w szczególności w celu:
świadczenia pracy,
wykonywania praktyk religijnych lub korzystania z posług religijnych,
sprawowania opieki nad osobą małoletnią, osobą niedołężną lub chorą,
kształcenia i samokształcenia oraz wykonywania twórczości własnej,
korzystania z urządzeń lub zajęć kulturalno-oświatowych i sportowych;
komunikowania się z obrońcą, pełnomocnikiem oraz wybranym przez siebie przedstawicielem,
utrzymywania więzi z rodziną lub innymi bliskimi osobami,
korzystania z opieki medycznej lub udziału w terapii,
dokonania niezbędnych zakupów.
Ponadto, w przypadkach szczególnie ważnych dla skazanego, uzasadnionych względami zdrowotnymi, rodzinnymi lub osobistymi, sądowy kurator zawodowy może zezwolić skazanemu na opuszczenie miejsca wykonywania dozoru stacjonarnego na okres nieprzekraczający jednorazowo 7 dni, w miarę potrzeby w asyście osoby najbliższej lub godnej zaufania.
Sąd penitencjarny uchyla zezwolenie na odbycie przez skazanego kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli skazany:
nie zachował wyznaczonego terminu na zgłoszenie upoważnionemu podmiotowi dozorującemu gotowości gotowość do instalacji środków technicznych umożliwiających jego odbycie, albo uchyla się od niezwłocznego zainstalowania rejestratora lub od założenia nadajnika,
naruszył porządek prawny, w szczególności popełnił przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, lub uchyla się od wykonania obowiązków związanych z dozorem elektronicznym lub innych nałożonych obowiązków, orzeczonego środka karnego, środka kompensacyjnego lub przepadku,
odwołano przerwę w wykonaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego z powodu innego niż ustanie przyczyny, dla której została ona udzielona,
został osadzony w zakładzie karnym w związku z zastosowaniem tymczasowego aresztowania lub wykonaniem kary w innej sprawie.
Sąd penitencjarny może także uchylić zastosowanie dozoru, jeżeli skazany korzystający z zezwolenia sądowego kuratora zawodowego na opuszczenie miejsca pobytu nie powrócił do niego w wyznaczonym czasie.
W razie uchylenia zezwolenia skazanego niezwłocznie osadza się w zakładzie karnym, zaliczając na poczet kary okres objęty systemem dozoru elektronicznego.
Warto dodać, że ponowne udzielenie zezwolenia na odbycie kary w systemie dozoru w tej samej sprawie jest niedopuszczalne.
Jeśli chcesz uzyskać zgodę na odbywanie kary w reżimie dozoru elektronicznego, zastanów się, czy nie zatrudnić adwokata, który będzie w stanie zająć się tym w sposób profesjonalny – sporządzi odpowiednie pisma, dopilnuje terminów, reprezentując Cię jednocześnie w prowadzonym postępowaniu.
