Alimenty na współmałżonka
Orzeczenie przez sąd rozwodu powoduje w pewnych sytuacjach powstanie pomiędzy małżonkami obowiązku alimentacyjnego. Jego kształt jest uzależniony od tego, czy uznał on bądź nie winę jednego z nich za rozpad związku.
Co to są alimenty?
Alimenty są świadczeniami na rzecz osób uprawnionych, które nie mogą samodzielnie uzyskać środków na swoje utrzymanie. Orzeka je sąd w określonej przez siebie wysokości, wskazując jednocześnie termin oraz sposób zapłaty.
Podkreślić trzeba, że zgodnie z obowiązującymi przepisami, obowiązek jednego małżonka do dostarczania środków utrzymania drugiemu z nich po rozwiązaniu małżeństwa albo po orzeczeniu separacji wyprzedza obowiązek alimentacyjny jego krewnych, a więc dzieci, rodziców, czy rodzeństwa.
Czy po orzeczeniu rozwodu trzeba płacić alimenty na współmałżonka?
Musisz wiedzieć, że po orzeczeniu przez sąd rozwodu, pomiędzy małżonkami przestaje istnieć obowiązek materialnego przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, jednak może w to miejsce powstać obowiązek alimentacyjny. Zależy to m.in od tego, czy sąd wskazał winnego rozpadu małżeństwa.
Alimenty na współmałżonka po rozwodzie z orzeczeniem o winie
Jeżeli jeden ze współmałżonków został uznany za wyłącznie winnego rozpadu związku, sąd może stwierdzić, że jest on obowiązany do płacenia alimentów na rzecz drugiego z nich. O winie w rozpadzie związku piszę obszernie w artykule
„Wina w rozpadzie związku małżeńskiego”.
LINKNastępuje to tylko w przypadku, gdy rozwód pociągnął za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej takiego małżonka, a nie ponosi on żadnej winy za rozkład pożycia.
Wówczas sąd na jego żądanie może orzec, że były małżonek obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb żony lub męża, chociażby nie znajdował się on/ona w stanie niedostatku.
Zaznaczyć trzeba, że polskie prawo nie definiuje pojęcia „istotnego pogorszenia sytuacji materialnej”. Przyjmuje się jednak, iż ma ono miejsce wtedy, gdy po rozwodzie małżonek uprawniony będzie miał sytuację materialną gorszą niż w małżeństwie, oraz, że to pogorszenie ma charakter istotny, czyli odczuwalny Nie oznacza to jednak aż niedostatku. Tak więc pogorszenie takie sytuacji będzie także miało miejsce, gdy uprawniony wprawdzie zaspokaja swoje usprawiedliwione potrzeby, a nawet potrzeby wyższego rzędu i to na poziomie wyższym niż przeciętny w społeczeństwie, ale jednak na poziomie niższym niż dotychczas w małżeństwie.
Poprzez „usprawiedliwione potrzeby” należy rozumieć takie, których zaspokajanie jest niezbędne dla prowadzenia życia na normalnym, przeciętnym poziomie. Co ważne, muszą one być odpowiedne dla stanu zdrowia i wieku uprawnionego. Obejmują one nie tylko potrzeby o charakterze stricte materialnym, ale także duchowym i kulturalnym, na przykład czytanie książek, doskonalenie zawodowe, czy też zapewnienie na odpowiednim poziomie rozrywki.
Powinność alimentacyjna tego rodzaju, może obejmować także sytuację, w której były współmałżonek nie ma środków na swoje utrzymanie, z powodu nie wykonywania żadnej pracy.
W takim bowiem przypadku sąd wychodzi założenia, że gdyby nie doszło do rozwodu, małżonkowie mieliby prawo oczekiwania od siebie nawzajem wsparcia, a także pomocy materialnej. Stwierdzenie winy rozkładu pożycia stanowi podstawę do przyjęcia, że do rozwodu doszło w wyniku niezgodnych z zasadami moralnymi zachowań małżonka winnego. Ich konsekwencją prawną jest zaistnienie obowiązku alimentacyjnego na rzecz małżonka niewinnego.
Oczywiście trzeba mieć na uwadze, że sąd zobowiązany jest do dokładnego zbadania, czy małżonek dochodzący przed nim alimentów na swoją rzecz wykorzystuje w pełni swoje możliwości zarobkowe i majątkowe.
Co ważne, płacenie alimentów, nie może z kolei powodować stanu niedostatku u zobowiązanego do ich uiszczania. Tak więc, pomimo istnienia obowiązku alimentacyjnego, musi on mieć możliwość zaspokojenia co najmniej elementarnych potrzeb, zarówno swoich, jak nowej rodziny, którą założyła.
Alimenty na współmałżonka po rozwodzie bez orzekania winy
Jeśli sąd nie orzeka w procesie rozwodowym o winie, wówczas obowiązek alimentacyjny kształtuje się w inny sposób. W takim bowiem przypadku, każdy z byłych współmałżonków, który znajdzie się w stanie niedostatku, jest uprawniony do żądania od drugiego z nich świadczeń alimentacyjnych. Ich zakres wyznacza się w granicach odpowiadających usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.
Warto wspomnieć, że stanie niedostatku pozostaje nie tylko taka osoba, która nie dysponuje żadnymi środkami utrzymania, ale także taka, którego usprawiedliwione potrzeby nie są w pełni zaspokojone.
O tym, co należy rozumieć pod pojęciem
„możliwości zarobkowe oraz majątkowe” zobowiązanego opisuję w artykule
„Alimenty na dziecko”.
LINKMusisz wiedzieć, że w taki sam sposób kształtuje się obowiązek alimentacyjny, w przypadku, gdy sąd uznał, iż oboje byli współmałżonkowie ponoszą winę za rozkład pożycia małżeńskiego.
Jak długo trzeba płacić alimenty na współmałżonka?
Jeśli chodzi o długość płacenia alimentów na współmałżonka to zasadą jest, że:
- obowiązek alimentacyjny pomiędzy małżonkami wygasa w razie zawarcia przez uprawnionego nowego małżeństwa,
- w przypadku, gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, wówczas obowiązek alimentacyjny wygasa z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu. Jednak ze względu na wyjątkowe okoliczności Sąd, na żądanie uprawnionego, może dokonać przedłużenia tego okresu.
Co oznaczają „wyjątkowe okoliczności”? Przede wszystkim zaznaczyć trzeba, że mogą one wystąpić zarówno po stronie uprawnionego, jak i zobowiązanego.
Na ogół polegają one na znacznym pogorszeniu sytuacji małżonka uprawnionego, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku i z tego względu potrzebuje większych środków, aby zapewnić sobie normalny byt. Przyczyną takiego stanu rzeczy może być na przykład przewlekła, ciężka choroba lub niezawiniona utrata pracy.
Może to być także sytuacja, w której nastąpiło znaczne zwiększenie możliwości majątkowych zobowiązanego. Małżonek uprawniony może domagać się w takiej sytuacji większych środków, gdy nie został on uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociągnął za sobą istotne pogorszenie jego sytuacji materialnej.
Czy alimenty na współmałżonka mogą być dożywotnie? Odpowiedź na takie pytanie jest twierdząca. Musisz jednak wiedzieć, że może do tego dojść tylko w w ściśle określonych sytuacjach, gdy:
- jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego i zobowiązany do uiszczania alimentów,
- sąd uznał męża za współwinnego rozkładu pożycia, a tym samym winę za rozkład pożycia ponoszą obie strony.
We wskazanych powyżej przypadkach, obowiązek dostarczania środków do życia drugiemu małżonkowi w postaci alimentów jest dożywotni. Wygasa on dopiero ze śmiercią któregokolwiek z byłych małżonków, zarówno uprawnionego, jak i zobowiązanego, bądź też, jak wspomniałam wcześniej – w razie ponownego zawarcia przez niego związku małżeńskiego.
Zagadnienia te mogą niejednokrotnie wywoływać wiele dodatkowych pytań, również po stronie ustalenia i wykazania wysokości alimentów w procesie – aby rozwiać wszelkie wątpliwości polecam umówić się na konsultację w Kancelarii adwokackiej, aby poznać wszelkie możliwości postępowania w określonych sytuacjach faktycznych.
