Każdy z rodziców zobowiązany jest do utrzymywania swojego dziecka. Obowiązek alimentacyjny w tym zakresie sięga bardzo daleko i w pewnych okolicznościach może trwać aż do chwili śmierci potomka. Jednocześnie niepłacenie alimentów stanowi przestępstwo zagrożone nawet karą więzienia.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, rodzice zobowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie. Jedynym wyjątek dotyczy przypadku, gdy dochody z jego majątku osobistego wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Tym samym, obowiązek alimentacyjny rodziców powstaje w chwili urodzenia się dziecka i trwa nawet w okresie jego pełnoletniości, jeżeli nie może ono utrzymać się z własnej pracy i znajduje się w stanie niedostatku. Nie jest on więc ograniczony żadnymi ramami czasowymi i ma charakter dożywotni, a więc trwa do chwili śmierci potomka.
Warto zaznaczyć, że obowiązek alimentacyjny rodziców jest niezależny od przysługującej im władzy rodzicielskiej. Tak więc, nawet gdy rodzic zostanie jej pozbawiony lub zostanie ona ograniczona, nie ma to żadnego wpływu na jego treść.
Obowiązek alimentacyjny polega na dostarczaniu osobie uprawnionej, w tym przypadku dziecku, środków utrzymania oraz wychowania. Te ostatnie polegają na osobistych staraniach o wychowanie uprawnionego, co łączy się na ogół ze sprawowaniem nad nim stałej pieczy. Najczęściej ma to miejsce wówczas, gdy rodzic, nie podejmuje pracy zarobkowej, by zajmować się jedynie obowiązkami rodzicielskimi wobec potomka. W takiej sytuacji świadczenie alimentacyjne drugiego rodzica polega na pokrywaniu w całości lub w części kosztów jego utrzymania i przekazywaniu na ten cel odpowiedniej sumy pieniężnej.
Musisz wiedzieć, że zakres obowiązku alimentacyjnego rodziców jest wyznaczany przez dwa przeciwstawne czynniki:
Stanowią one granice (kryteria) w ramach których sąd dokonuje ustalenia wysokości należnego świadczenia alimentacyjnego. Zaznaczyć jednak trzeba, że znaczenie mają nie wszystkie potrzeby, jakie ma dziecko, ale tylko te, które są usprawiedliwione. Poza tym, w przypadku, gdy nawet potrzeby dziecka są większe, wysokość alimentów nie może przekraczać możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego.
Usprawiedliwione potrzeby stanowią takie z nich, których zaspokajanie zapewni dziecku prawidłowy rozwój oraz jest niezbędne dla prowadzenia życia na normalnym, przeciętnym poziomie. Muszą one być odpowiednie dla stanu zdrowia i wieku uprawnionego. Pojęcie usprawiedliwionych potrzeb obejmuje zarówno potrzeby materialne, jak i niematerialne – wszystkie te, które umożliwiają godziwą egzystencję.
Zakres obowiązku alimentacyjnego rodziców wobec dziecka jest bardzo szeroki. W jego ramach, na rodzicach ciąży powinność zapewnienia dziecku środków do zaspokojenia jego potrzeb:
Musisz pamiętać, że praktyka orzecznicza wykształciła dodatkowe kryterium „równej stopy życiowej”. Zgodnie z nim, dziecko ma prawo do egzystencji na poziomie nie niższym, niż jego rodzice. Tak więc, jeśli rodzice posiadają duże możliwości majątkowe i zarobkowe, to potrzeby ich dzieci powinny być zaspakajane na wyższym poziomie niż jedynie potrzeby podstawowe. Mają one bowiem prawo do analogicznej stopy życiowej, jak ich rodzice.
Poprzez możliwości zarobkowe zobowiązanego rozumie się nie tylko te dochody, które są przez niego rzeczywiście uzyskiwane, lecz także te, które może on i powinien osiągać przy dołożeniu należytej staranności i przestrzeganiu zasad prawidłowej gospodarki oraz stosownie do swoich sił umysłowych i fizycznych.
Możliwości majątkowe to z kolei wszelkie aktywa zobowiązanego. Mogą one mieć postać nieruchomości, akcji, pieniędzy, rzeczy ruchomych etc. Uznaje się w takim wypadku, że zobowiązany powinien je spieniężyć, lub wykorzystać do osiągnięcia odpowiedniego dochodu, na przykład wynajmując posiadane mieszkania, jeżeli istnieje potrzeba utrzymania dziecka.
Musisz jednak wiedzieć, że osoba płacąca alimenty ma prawo do egzystencji na podstawowym chociaż poziomie, zaś również rodzice mają swoje „usprawiedliwione potrzeby”, których treść odpowiada tym, jakie przysługują dzieciom. Sąd Najwyższy wielokrotnie wskazywał, że wysokość alimentów nie może być tak duża, że zobowiązany znajduje się przez to w stanie niedostatku. Sąd musi także uwzględniać fakt, iż przykładowo założył on nową rodzinę, wobec której także posiada obowiązki alimentacyjne i musi zapewnić jej odpowiednie warunki życia.
Przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jasno wskazują sytuacje, w których rodzice mogą przestać płacić alimenty na dorosłe już dziecko. Następuje to w sytuacji, gdy:
Jeśli chodzi o przedostatnie kryterium, to spełnianie świadczeń alimentacyjnych na rzecz uprawnionego uznaje się za połączone z nadmiernym uszczerbkiem, gdy powoduje to istotne ograniczenie możliwości zaspokajania własnych usprawiedliwionych potrzeb, choćby nie prowadziło do powstania stanu niedostatku.
Z kolei zasady współżycia społecznego, to reguły uczciwego, rzetelnego i lojalnego postępowania, a także zasady słuszności i etyki. Kiedy więc płacenie alimentów przez rodziców jest z nimi sprzeczne?
Zachodzi ono wtedy, gdy uprawniony korzysta z przysługującego mu prawa do alimentów w taki sposób, że powoduje to naruszenie powszechnie przyjętych norm moralnych i jest oceniane jako postępowanie rażąco niewłaściwe, naganne i zasługujące na potępienie.
Przykładem może być sytuacja, w której dorosły potomek w sposób zawiniony popada w stan niedostatku poprzez uprawianie hazardu, trwonienie posiadanego majątku lub doprowadzenie do utraty lub rezygnacji z pracy zarobkowej albo dopuszcza się zachowań godzących w życie i zdrowie członka rodziny, poprzez na przykład stosowanie przemocy. Innym przypadkiem jest naruszanie godności rodziców, ich dobrego imienia i innych dóbr osobistych, a także stosowanie bezprawnych gróźb wobec nich, dopuszczanie się używania wyzwisk, obrażania, czy używania słów wulgarnych.
Jeżeli chcesz uzyskać alimenty na dziecko szybko i w satysfakcjonującej oraz żądanej wysokości, dobrym rozwiązaniem będzie skorzystanie z pomocy adwokata, który ma duże doświadczenie w prowadzeniu tego rodzaju postępowań. Jeśli masz dodatkowe pytania, zapraszam do kontaktu.
